Sỏi mật được chia thành hai thể chính:
- Thể khí trệ: Đau hạ sườn phải âm ỉ hoặc quặn từng cơn, buồn nôn, nôn, rối loạn tiêu hóa (đầy bụng, ợ hơi, sôi bụng), rêu lưỡi trắng mỏng, mạch huyền.
- Thể thấp ứ: Triệu chứng như trên nhưng kèm vàng da, rêu lưỡi vàng dày nhớt, mạch huyền hoạt.
Mục đích điều trị
- Lợi mật: Tăng bài tiết dịch mật (kim tiền thảo, nhân trần, uất kim).
- Tống mật: Giãn cơ vòng Oddi (nhân trần, uất kim – curcumin).
- Co bóp túi mật: Chi tử giúp kích thích co bóp.
Bài thuốc điều trị
Bài thuốc theo hướng hành khí, giải uất, thông lâm lợi thấp:
| Vị thuốc | Tác dụng | Liều (g) | Vai trò |
|---|---|---|---|
| Kim tiền thảo | Thanh nhiệt, lợi thấp | 40 | Quân |
| Chi tử | Thanh nhiệt, lợi mật | 12 | Thần |
| Nhân trần | Thanh nhiệt, lợi thấp | 12 | Thần |
| Chỉ xác | Phá khí tiêu tích, hoạt huyết | 8 | Tá |
| Uất kim | Hoạt huyết, chỉ thống | 8 | Tá |
- Thể khí trệ: Gia thêm hương phụ, mộc hương (mỗi thứ 8g) để lý khí, giảm đau.
- Thể thấp ứ: Gia thêm đại hoàng 8g để hóa thấp.
Ngoài ra, mật ngan (vịt xiêm) đang được nghiên cứu về tác dụng điều trị sỏi mật cholesterol.