Ợ hơi là một chức năng bình thường của cơ thể, nhưng liệu nó có thể trở thành vấn đề?
Khi còn nhỏ, ợ to và rõ được xem như một “huy hiệu danh dự”. Nhưng khi trưởng thành, ợ hơi có thể trở nên phiền phức và gây ngượng ngùng khi có mặt người khác.
Tuy nhiên, mọi người không nên cảm thấy khó chịu về việc ợ hơi, bởi nó đóng vai trò quan trọng. “Ợ hơi là một cơ chế bảo vệ chống lại việc dạ dày bị căng phồng quá mức do nuốt quá nhiều không khí,” bác sĩ Kyle Staller – chuyên gia tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts (thuộc Harvard) – giải thích. “Hãy nghĩ xem bạn cảm thấy nhẹ nhõm thế nào sau một cái ợ đúng lúc.”
Cấu trúc của một cái ợ
Có hai loại ợ: ợ từ dạ dày (gastric belching) và ợ trên dạ dày (supragastric belching).
Ợ từ dạ dày là loại phổ biến nhất. Khi nuốt, bạn luôn nuốt theo một lượng không khí, và một phần sẽ đi xuống thực quản vào phần trên của dạ dày. Khi dạ dày bắt đầu phồng lên vì không khí này, các cảm biến trong thành dạ dày sẽ gửi tín hiệu đến thực quản. Tín hiệu này khiến cơ vòng (một vòng cơ nhỏ ở cuối thực quản) mở ra, cho phép khí thoát ra ngoài thành tiếng ợ.
Ợ từ dạ dày thường có mùi. “Không khí có thể mang mùi của thức ăn bạn vừa ăn,” bác sĩ Staller nói. Ngược lại, với ợ trên dạ dày, không khí chỉ nằm trong thực quản mà không xuống dạ dày. Khí này được đẩy ra ngoài rất nhanh và thường không có mùi.
Có nhiều nguyên nhân khiến bạn nuốt quá nhiều không khí:
- Ăn quá nhanh. “Khi ăn nhanh, bạn nuốt nhiều không khí hơn, đó là lý do nhiều người cảm thấy cần ợ sau khi ăn,” bác sĩ Staller giải thích. Giải pháp là ăn chậm lại. Bạn có thể thử mẹo này: Khi bắt đầu bữa ăn, hãy đặt hẹn giờ 20 phút. Cố gắng ăn sao cho hết thời gian mới xong bữa. Nhai mỗi miếng 30 lần và đặt nĩa xuống giữa các lần cắn.
- Đồ uống có ga. Các loại đồ uống như bia, nước ngọt và soda đưa thêm không khí vào thực quản và dạ dày. Uống bằng ống hút hoặc nuốt vội cũng khiến không khí vào nhiều hơn. Hãy hạn chế đồ uống có ga, uống chậm và tránh dùng ống hút.
- Kẹo cao su và kẹo cứng. Nhai kẹo cao su hay ngậm kẹo cứng cũng có thể khiến bạn vô tình nuốt không khí.
Nếu bạn không thể ợ được?
Nếu bạn không thể ợ, bạn có thể mắc hội chứng rối loạn cơ vòng hầu ngược chiều (retrograde cricopharyngeus dysfunction – R-CPD), hay còn gọi là “hội chứng không thể ợ”. “Chúng ta vẫn còn nhiều điều cần tìm hiểu về R-CPD, vì dữ liệu về hiệu quả điều trị và chẩn đoán còn hạn chế,” bác sĩ Staller cho biết.
R-CPD xảy ra khi cơ cricopharyngeus – một cơ vòng ở đỉnh thực quản – không thể giãn ra, khiến khí không thể thoát qua thực quản.
Hậu quả là khí tích tụ trong dạ dày, thực quản và ruột, gây đầy hơi và áp lực ở bụng, ngực và cổ dưới, kèm theo âm thanh sôi sục từ ngực và cổ. Vì không thoát được qua thực quản, khí sẽ ra khỏi cơ thể qua đường hậu môn với số lượng nhiều bất thường.
Các phương pháp điều trị R-CPD bao gồm: tiêm botulinum toxin vào cơ cricopharyngeus hoặc phẫu thuật cắt một phần cơ này. Cả hai cách đều giúp cơ giãn ra để khí có thể thoát ra ngoài.
Dấu hiệu của vấn đề
Ợ hơi thường không đáng lo ngại, bác sĩ Staller nói, nhưng nếu nó xuất hiện thường xuyên và gây khó chịu, bạn nên đi khám. Ợ hơi quá mức là triệu chứng phổ biến trong các bệnh tiêu hóa như rối loạn tiêu hóa chức năng (chứng đầy bụng lặp lại không rõ nguyên nhân) và bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD).
“Ợ hơi có thể là dấu hiệu cảnh báo nếu kèm theo các triệu chứng như sụt cân đột ngột, khó nuốt, hoặc có máu trong phân,” bác sĩ Staller cảnh báo. Ợ hơi bất thường cũng có thể liên quan đến căng thẳng hoặc lo âu, và việc điều trị bằng liệu pháp tâm lý hoặc các kỹ thuật thở cơ hoành có thể giúp ích.
Khi cảm thấy cần ợ, đừng cố kìm nén. “Không có nhiều cách để ngăn lại,” bác sĩ Staller nói. “Bạn có thể kín đáo bằng cách làm nhỏ tiếng hoặc chờ đến khi ở nơi riêng tư hơn, nhưng cuối cùng cơ thể bạn sẽ thắng.”
Vì vậy, khi cần ợ, hãy để nó ra và chỉ cần nói: “Xin lỗi.”
Lược theo: Letting the air out – Harvard Health
